
Bitkisel Analizler
Zehirli Çiğdem Bitkisi
Çok Yıllık | 0,2-0,4m | 8-10 Aylar | Ho,Na | Soğan,Tohum ve Çiçek | Çok Zehirli
Zehirli Çiğdem, Herbstzeitlose, Colchicum autumnale L.
Acı Çiğdem
Güz Çiğdemi
Mahmur Çiçeği
İt Boğan
Familyası: Soğangillerden, Zwiebelgewachse, Colchicaceae
Drugları: Zehirli çiğdem soğanı; Colchici tuber (bulbus)
Zehirli çiğdem tohumu; Colchici semen
Zehirli çiğdem çiçekleri; Colchici flos
Zehirli çiğdemin çiçek, tohum ve soğanı tentür ve natürel ilacı yapılır. Çok zehirli olması nedeniyle çayı içilmez.
Giriş: Zehirli çiğdemin takriben 120 türü mevcuttur ve bunlardan en yay-gın olarak bilinen ve de kullanılan türü Güz çiğdemi; C. Autumn¬ale’ dir. Bundan başka Türk zehirli çiğdemi; C. turcicum, Kafkas Z. Çiğdemi; C.speciosum, Sarı Z. Çiğdem;C.laetum, Ege Z. Çiğdemi; C.varigatum, Muğla Z.çiğdemi; C.macrophyllum ve Antalya Z. Çiğdemi; C. Bayto-piorum’u sayabiliriz. Zehirli çiğdem eski çağlardan beri büyücüler ve kö¬tü insanlar tarafından kullanılmıştır. Tıbbi olarak Hahnemanın öğren¬cileri Stapf ve Reil bu bitki üzerine araştırmalar yapmışlar. Fakat ilk geniş çaplı klinik araştırmayı Störch gerçekleştirmiştir. Zehirli çiğdemin vatanı orta ve güney doğu Avrupa olmakla birlikte günümüzde bir çok ülkede kültür bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Trabzon-Batum arasındaki bölgeye eskiden “Kolchis” ismi ile anılmış bitkinin ismi de buradan gelmektedir.
Botanik: Yaprakları nisan ve mayıs aylarında çıkar.3-5cm genişliğinde 20-40cm uzunluğunda ve 15-20 yaprak direk soğandan çıkar. Her biri önce şerit uçlara doğru mızrak şeklinde, kenarları bütün ve koyu yeşil renklidir. Yapraklarının ortasından çıkan bir sap üzerinde 3-4 adet kapsül bulunur ve bu kapsülleri yaprakları sarmıştır. Kapsüllerin 3 bölümlü ve içi tohum doludur. Tohumları yuvarlak 1-3mm çapında ve taze iken kapışabilir. Çiçekleri diğer bitkilerden farklı olarak sonbaharda açar. Çiçeklerin kupa yaprakları olmayıp sadece 6 adet taç yaprakları vardır. Taç yaprakları sığırdili şeklinde, pembe renkli ortada 6 adet döllenme tozluğu ve üç ortada üçlü çatal şeklinde beyazımsı bir iğneye sahiptir. Zehirli çiğdem safrana benzediğinden bu bitkiyi toplayanların çok dikkat etmesi gerekir. Aksi halde sonu ölümle biten zehirlenmeler olabilir. Kök¬leri 2-4cm uzunluğunda, 1,5-3cm genişliğinde, dış kısmı kahveren¬gim¬si koyu kırmızı, iç kısmı beyaz ve saçaklıdır. Görünüm itibarı ile kır¬mızı so¬ğana benzer ve yenmesi çok tehlikelidir.
Yetiştirilmesi: Zehirli çiğdem genellikle nemli çimenliklerde kendiliğin¬den yabani olarak yetişir ve yetiştirilebilir.
Hasat Zamanı: Zehirli çiğdem soğanı Ağustos’tan Ekim’e kadar çıkarılır. Havadar bir yerde kurutulur. Çiçekleri ağustos eylül aylarında toplanarak kurutulur.
Birleşimi: birleşimindeki maddelerin en önemlileri Tropanalkaloitler olup bu da tohumlarında %0,5-1,2, çiçeklerinde %1,2-2 ve soğanında %0,1-0,6 oranında bulunur. Anaalkaloit Colchicin %60-70 oranında olup onu colchicosid (colchicin-β-D-glukosit) %30 takip eder. Diğer alkaloitler oldukça azdır ve en önemlileri; N-Desasetil-N-formyl-colchicin, N-Desa-detil-N-colchicin, Demecolcin, Colchicein.
Colohicein colchicinin depolama sırasında R2’deki CH3 (metil) grubunu kaybetmesi ile ortaya çıkar.
Araştırmalar: İlk araştırmaları Hahnema’nın öğrencileri Stapf ve Reil yapmış ve onu Störch ve Allen gibi homeopati uzmanları takip etmiştir. Modern anlamda klinik araştırmaları ise 1973 yılında yapılmıştır. Bun¬lardan birkaç örnek verecek olursak (LBH.2.1018)
1) Wallace, Ertel ve ekipleri 1973’te sağlıklı insanlar üzerinde deneyler yapmışlardır. Bu araştırmalarda Colohicinin plazmada (kandaki alyuvar ve akyuvar dışında sarımsı sıvı) 20-65+- 15 dakika kaldığını tespit etmiştir.(PP.201)
2) Wallace’nin 1973’te ve Stapczynshi’nin 1981’de yaptıkları araştır-malarda dokularda ve lökositlerde 120 gün kadar depolanabileceği belgelenmiştir (PP.201).
Tesir Şekli: Ağrı kesici, iltihapları önleyici, hücre bölünmesi ve çoğalma-sını yavaşlatıcı özelliklere sahiptir.
Kullanılması:
a) Araştırma sonucu zehirli çiğdem ekstresinden elde edilen natürel ilaç¬lar başta akut Gut nikris,damla) hastalığı romatizma ve maltahummasına karşı kullanılır. Gut hastaları Colchicinde(kolşisin) 0,5mg alınır.